Kwarcowy, czy mechaniczny?

Przed takim dylematem stajemy często planując kupno naszego następnego zegarka, lecz niewielu z nas zdaje sobie sprawę, że ten wybór mamy od niespełna 50 lat. Wcześniej mogliśmy wybierać, czy chcemy czasomierz bardziej elegancki, czy też o sportowym charakterze, to jeśli chodzi o mechanizm - kwestia doboru zegarka była w tej mierze mocno ograniczona.

Zegarki mechaniczne

    Pomimo, iż idea mijającego czasu zajmowała ludzi już od zarania dziejów, a od starożytności największe umysły pracowały nad stworzeniem mechanizmów, które pozwolą jak najdokładniej ten czas pokazać, postępująca technologia i miniaturyzacja pozwoliły od XVII w. zabierać zegarek ze sobą, nosząc go w kieszeni, a w XIX w. założyć na rękę. W każdym przypadku był to jednak zegarek mechaniczny.
    Ten rodzaj zegarka działa w oparciu o pieczołowicie złożony mechanizm, którego podstawą są wychwyt i balans, a energię wytwarza nakręcona wcześniej za pomocą koronki zegarka sprężyna, która podczas podczas rozwijania napędza części mechanizmu. Wychwyt przekazuje tak skumulowaną siłę do balansu, który drgając z określoną częstotliwością reguluje chód czasomierza (im wyższa częstotliwość, tym płynniejsza wydaje się praca sekundnika).
    W I poł. XX w. pojawiły się zegarki automatyczne - działały one na tej samej zasadzie, co wspomiane wcześniej zegarki mechaniczne, a różniły się jedynie sposobem naciągania sprężyny. W automacie zastosowano wahadło, które przy ruchu ręki obaca się dookoła właśnej osi i w ten sposób naciągając sprężynę. Wiele współczesnych automatów posiada możliwość ręcznego dokręcania, co ułatwia użytkowanie, a średnia rezerwa chodu (długość pracy zegarka przy pełnym nakręceniu sprężyny) wynosi 40 godzin.

Zegarki kwarcowe

    Technologia kwarcowa stosowana w zegarach była dostępna od lat 20' XX w., lecz dopiero w 1969 roku Seiko zaprezentowało pierwszy kwarcowy zegarek naręczny, dostępny dla zwykłego zjadacza chleba, o wdzięcznej nazwie "Astron". Dla całego zegarkowego świata był to olbrzymi krok do przodu, który rozpowszechnił technologię kwarcową, sprawiając, że coraz więcej osób mogło pozwolić sobie na własny czasomierz osobisty.
    Zasada działania tego mechanizmu polega na wykorzystaniu kryształów (jak sama nazwa wskazuje) kwarcu, często syntetycznych, które poddawane są naprężeniom mechanicznym przez zasilany z baterii elektroniczny generator drgań. Wytworzone w ten sposób impulsy elektryczne przechodzą przez zespół dzielników częstotliwości tak, aby w rezultacie otrzymać jeden impuls na sekundę, a następnie silnik krokowy przesuwa wskazówki po tarczy zegara, wskazując aktualny czas, lub w przypadku zegarka elektronicznego wyświetla wynik na ekranie.
    Istnieje wiele wariantów mechanizmów kwarcowych. Często spotykanym są solary (citizenowski Eco-Drive, lub Tough Solar od Casio), gdzie w tarczę zegarka wbudowane są mikroogniwa słoneczne, które zbierają energię światła, również sztucznego, gromadząc ją w akumulatorze, co w zasadzie daje nieograniczone żródło mocy i przy odpowiednim użytkowaniu pozwala na na wieloletnie korzystanie z zegarka bez wymiany ogniwa zasilającego.
    Warto również wspomnieć o rozwiązaniu, które zastosowało Seiko w w swoich modelach Kinetic.Tak, jak w zegarkach automatycznych mamy tu do czynienia z wahadłem, które obraca się podczas ruchu ręki, lecz na nakręca ono sprężyny, lecz wytwarza impuls elektryczny, a następnie energia gromadzona jest w akumulatorze, jak w przypadku mechanizmów solarnych.

Które lepsze?

    Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie. Powinniśmy dla siebie rozważyć każde za i przeciw i samemu dokonać wyboru. Zegarki kwarcowe będą dokładniejsze, gdyż odchylenia w mierzeniu czasu mogą wynosić +/- 15 sekund w skali miesiąca, gdzie w przypadku mechaników takie różnice mogą występować w przeciągu doby. Oczywiście mechanizm mechanizmowi nierówny, więc jest to kwestia indywidualna, często zależna od wielu czynników i możliwa do poprawienia, a zegarki kwarcowe sterowane falami automatycznie korygują wszelkie nierówności chodu, dopasowując się do niesamowicie punktuanego zegara atomowego.
    Warto też zauważyć, że wymiana baterii w zegarku wiąże się z otwarciem koperty i ingerencją w mechanizm, co przy nieumiejętnym wykonaniu czynności może być przyczyną rozszczelnienia zegarka, lub w skrajnych przypadkach uszkodzeniem mechanizmu. Można to ograniczyć do minimum poprzez zakup zegarka solarnego, lub innego korzystającego z alternatywnych źródeł energii. Z kolei w czasomierzach automatycznych lub mechanicznych, by utrzymać mechanizm w dobrej formie i zakonserwować na przyszłość aby służył jak najdłużej, powinno oddać się go do zegarmistrza w celu wykonania przeglądu - wyczyszczenia i odpowiedniego naoliwienia poszczególnych części.
    Ostatnią kwestią jest wygląd naszego zegarka - tutaj niezależnie od mechanizmu znaleźć możemy czasomierze wykonane z różnych tworzyw, od sztucznych plastików, karbonu, przez stal, inne stopy metali jak np. brąz, aż do tych, stworzonych dla najbardziej wymagających z kruszców szlachetnych jak złoto, czy platyna. Producenci zegarków mechanicznych często zakładają przeszklony dekiel, lub umożliwiają obserwowanie pracującego mechanizmu przez tzw. otwarte serce, czyli wycięcie w tarczy, lub jej całkowity brak i wtedy dopiero zobaczyć można kunszt wymagany do stworzenia tak małego urządzenia, jednocześnie dostarczając wrażeń wzrokowych.

    Podsumowując, warto się zastanowić w jakim celu zastanawiamy się nad kupnem zegarka - czy ma towarzyszyć nam w sportach ekstremalnych, służyć jako element ozdobny, wywoływać zazdrość wśród współpracowników, czy też po prostu punktualnie pokazywać czas podczas codziennych zajęć i na tej podstawie, oraz zdobytej wiedzy dokonać wyboru, lub poradzić się osób, które mają w tej kwestii większe doświadczenie. Ale pamiętajmy - na końcu to my mamy być zadowoleni :)